Spisy inteligencji z komitatu orawskiego z 1876 r.

Opis:
Rękopisy datowane na 1876 r. zawierające szczegółowy spis przedstawicieli inteligencji z Orawy – księży, nauczycieli, urzędników i innych znaczących postaci lokalnych – z podziałem na miejscowości. Dokument ten stanowi istotne źródło historyczne dotyczące struktury społecznej i administracyjnej regionu w drugiej połowie XIX wieku.

Autor:
Dániel Szontagh (3.01.1809 Záskalie, Orawa - 4.04.1867 Trnava) – prawnik, historyk i botanik. Aktywny jako urzędnik w latach 1830-1849 w komitacie orawskim, następnie (1850–1858) w Alsókubin (obecnie Dolný Kubín), potem w Trenczynie, a od 1861 roku w Trnawie. Interesował się historią Orawy i opublikował kilka prac z tego zakresu, m.in.: "Z dziejów osadnictwa Orawy" (czasopismo "Svetozor", 1858, nr 19-20), "Raport C. Zocha"  - o Bibliotece Csaplovicsa (której organizacją żywo się zajmował), "Genealogia rodziny Meskó z Felső-Kubína oraz jej wspomnienia historyczne" (wydania: Peszt 1861 i 1871). Próbował także tworzyć opracowania z zakresu etnologii i historii pasterskich rodów wołoskich oraz słowiańskich mitów na Orawie – choć nie wszystkie jego teorie były oparte na solidnych podstawach naukowych. Planował stworzyć pełną Monografię Komitatu Orawskiego, jednak do dziś przetrwał jedynie fragment dotyczący etnografii, opublikowany w 1887 roku w Roczniku Węgierskiej Akademii Sztuk Pięknych, opracowany przez Gusztáva Thirringa. W tym kontekście wymienić należy także inne cenny esej  - Maksymiliana Racskay'ego - pt. Mieszkańcy powiatu orawskiego, który przedstawia charakterystykę typów ludzkich regionu – wznowiony w 1955 roku.

Poniżej prezentujemy wybrane fragmenty rekopiśmiennego spisu ze zbiorów Muzeum - Orawskiego Parku Etnograficznego, są wśród nich spisy z Lipnicy Wielkiej (spisane ręką ks. Stefana Radlińskiego, ówczesnego proboszcza) oraz spisy z Jabłonki, Chyżnego, Piekielnika, Podsarnia i Podwilka, które przesyłano Szontaghowi.